Η ιστορία των αποικιών και των αυτοκρατοριών στην Ευρώπη είναι μακρά. Αυτό, μεταξύ άλλων, συνεπάγεται και την καπηλεία σπουδαίων έργων τέχνης που εκτίθενται, χωρίς καμία νομιμοποίηση, σε μεγάλα μουσεία των ευρωπαϊκών μητροπόλεων.
Μπορεί το μυαλό σας από την παραπάνω περιγραφή να πηγαίνει στα μάρμαρα του Παρθενώνα ή στην Αφροδίτη του Μήλου που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο και στο Λούβρο αντίστοιχα, όμως η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα.
Κράτη της Αφρικής, που γνώρισαν για χρόνια την αποικιοκρατία των Ευρωπαίων, έχασαν μεταξύ πολλών άλλων και μερικά πολύτιμα έργα τέχνης τα οποία πλέον και εκτίθενται σε μουσεία της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας και της Γερμανίας.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post, κάποια από τα εν λόγω μουσεία εξετάζουν το ενδεχόμενο να επιστρέψουν τα έργα τέχνης για περιορισμένο χρονικό διάστημα στις χώρες προέλευσής τους, εν είδει «δανείου» και όχι -φυσικά- για πάντα.
Χώρες όπως το Μπενίν και η Αιθιοπία για χρόνια ζητούν την επιστροφή των καλλιτεχνημάτων που εκλάπησαν από τους αποικιοκρατικούς στρατούς. Από το 1960, η Νιγηρία ζητά την επιστροφή περίπου 4000 έργων από ελεφαντόδοτο και χαλκό που ο βρετανικός στρατός έκλεψε από την περιοχή της σημερινής νότιας Νιγηρίας το 1897.
Μέχρι σήμερα, αυτά τα αιτήματα αγνοήθηκαν ή απορρίφθηκαν.
«Τα μουσεία μάχονται ενάντια στην αποκάλυψη της προέλευσης των έργων τέχνης ακριβώς επειδή γνωρίζουν ότι υπάρχουν παράνομες ιστορίες στην απόκτησή τους», έγραψε πέρσι για το Al Jazeera η δημοσιογράφος και συγγραφέας, Rafia Zakaria και συμπλήρωσε: «Αυτή η μυστικότητα, αποδεκτή ως κανόνας στον κόσμο της τέχνης και των αρχαιοτήτων επέτρεψε, φυσικά, στα μεγάλα μουσεία του κόσμου να δημιουργήσουν τις τεράστιες συλλογές τους».
Οι πολιτισμικές συμπεριφορές στην Ευρώπη φαίνεται να αλλάζουν
Στη διάρκεια επίσκεψής του τον περασμένο Νοέμβριο στη Μπουρκίνα Φάσο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμάνουελ Μακρόν ξεκαθάρισε ότι η επιστροφή έργων τέχνης σε χώρες της Αφρικής είναι στις πρώτες προτεραιότητές του. «Δεν μπορώ να δεχτώ ότι ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς διάφορων αφρικανικών χωρών βρίσκεται στη Γαλλία. Στα επόμενα πέντε χρόνια, θέλω να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την προσωρινή ή μόνιμη αποκατάσταση της αφρικανικής κληρονομιάς στην Αφρική», δήλωσε.
Έκτοτε κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να ασχολούνται με το ζήτημα. Τον περασμένο Μάιο ο Γερμανός υπουργός Πολιτισμού και η Γερμανική Ένωση Μουσείων εξέδωσαν οδηγίες προς όλα τα μουσεία της χώρας για το πώς θα ψάξουν από πού και με ποιο τρόπο έφτασαν στις συλλογές τους τα διάφορα έργα τέχνης και πώς θα μπορούσαν να επιστρέψουν τα αντικείμενα που εκλάπησαν την εποχή της αποικιοκρατίας. Επιπλέον, η Γερμανία έχει δώσει 3 εκ. δολάρια στα μουσεία προς την ενίσχυση της διερεύνησης για το αν και κατά πόσο αυτά τα αντικείμενα αποκτήθηκαν με παράνομο τρόπο.
Αντίστοιχα, το μουσείο Victoria & Albert στη Μεγάλη Βρετανία εξετάζει το ενδεχόμενο να επιστρέψει στην Αιθιοπία, σε συνθήκη «μακροπρόθεσμου δανείου» χιλιάδες αντικείμενα που εκλάπησαν από τη χώρα από το βρετανικό στρατό στα 1800.
Ανάμικτες οι αντιδράσεις στο ενδεχόμενο ενός τέτοιου «δανείου»
Αξιωματούχοι της Νιγηρίας δηλώνουν ανοιχτοί στην ιδέα να «δανειστούν» από τη Μεγάλη Βρετανία τα έργα τέχνης που τους ανήκουν. Αντίστοιχα, ο καθηγητής και ιδρυτής καμπάνιας για να επιστρέψουν στην Αιθιοπία τα λάφυρα που εκτίθενται τώρα στο μουσείο Victoria & Albert, Andreas Eshete, μιλώντας στον Guardian τον περασμένο Απρίλιο, καλωσόρισε την ιδέα αυτού του πρωτότυπου δανείου: «Αυτή η πρόταση, μόνο βελτίωση της προηγούμενης κατάστασης αποτελεί», ανέφερε.
Υπάρχουν, ωστόσο, όπως είναι κατανοητό και οι αντίθετες απόψεις εκείνων που υποστηρίζουν ότι τα έργα τέχνης που βρίσκονται στις ευρωπαϊκές χώρες ως λάφυρα πρέπει να επιστραφούν για πάντα στους ανθρώπους των οποίων οι πρόγονοι τα έχουν δημιουργήσει.
«Αυτό δεν είναι ένα αποδεκτό σχέδιο με καμία συνθήκη», ανέφερε στον Guardian της Νιγηρίας η καθηγήτρια στο τμήμα Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Lagos, Peju Layiwola.
Η αποικιοκρατία στον πολιτισμό, τουλάχιστον, φαίνεται να μην τελείωσε ποτέ.
(Πηγή: vox.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου